Tình tiết tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định mức hình phạt phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Theo Điều 50 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), khi quyết định hình phạt, Tòa án phải căn cứ vào quy định của Bộ luật, đồng thời xem xét tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi, nhân thân người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự.
Tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là những tình tiết phản ánh mức độ nguy hiểm cao hơn cho xã hội của hành vi phạm tội hoặc nhân thân người phạm tội, được quy định tại Điều 52 BLHS 2015.
Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Căn cứ Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
a) Phạm tội có tổ chức;
b) Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;
d) Phạm tội có tính chất côn đồ;
đ) Phạm tội vì động cơ đê hèn;
e) Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;
g) Phạm tội 02 lần trở lên;
h) Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;
i) Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên;
k) Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;
l) Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;
m) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội;
n) Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;
o) Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;
p) Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.
Nguyên tắc áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
– Một tình tiết nếu đã là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng nữa (căn cứ khoản 2 Điều 52 BLHS)
Ví dụ: Tội “giết người dưới 16 tuổi” đã có tình tiết “nạn nhân là trẻ em” làm căn cứ định khung do đó Tòa không được tiếp tục tính đây là tình tiết tăng nặng theo Điều 52 BLHS.
– Có thể đồng thời áp dụng nhiều tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng.
Nếu người phạm tội có nhiều tình tiết giảm nhẹ, Tòa án có thể xem xét để quyết định mức hình phạt nhẹ nhất trong khung. Nếu đồng thời có cả tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng, Tòa án phải cân nhắc toàn diện, bảo đảm hình phạt vừa nghiêm minh, vừa nhân đạo.
Tình huống thực tế
Bị cáo B tổ chức đường dây đánh bạc qua mạng với hàng trăm người tham gia, số tiền giao dịch hàng tỷ đồng. B từng có tiền án về tội đánh bạc nhưng chưa được xóa án tích.
Trong trường hợp này, B sẽ bị áp dụng các tình tiết tăng nặng:
+/ Phạm tội có tổ chức.
+/ Tái phạm nguy hiểm.
+/ Phạm tội 02 lần trở lên.
Căn cứ điểm a,g, h khoản 1 Điều 52 BLHS
Tình huống vừa có tình tiết giảm nhẹ và tình tiết tăng nặng
C bị truy tố về tội trộm cắp tài sản. Trước đây C từng bị kết án về tội này (chưa được xóa án tích). Tuy nhiên, trong quá trình điều tra, C thành khẩn khai báo, hợp tác, bồi thường thiệt hại. Trong trường hợp này, C sẽ được hưởng những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ nào?
+/ Có 1 tình tiết tăng nặng căn cứ điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS “Phạm tội 02 lần trở lên”.
+/ Có 2 tình tiết giảm nhẹ điểm b khoản 1 Điều 51 BLHS “Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả”, s khoản 1 Điều 51 BLHS “Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải”.
Trên đây là một số nội dung có liên quan đến “Quy định pháp luật về tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự” để tìm hiểu thêm các quy định khác có liên quan trong lĩnh vực hình sự, đề nghị Quý khách tham khảo các bài viết khác tại đây.
Hoặc liên hệ với Luật Duy Hưng bằng một trong các hình thức sau để được Tư Vấn Miễn Phí.
Rất hân hạnh được phục vụ Quý khách hàng!
Trân trọng./.
