Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động phát hiện, khắc phục sai phạm, giảm thiểu rủi ro pháp lý – tài chính và hướng tới hoạt động minh bạch, bền vững. Dưới đây, Luật Duy Hưng sẽ làm rõ các khái niệm, hành vi vi phạm phổ biến, mức xử phạt theo quy định mới nhất, đồng thời hướng dẫn biện pháp khắc phục và phòng ngừa rủi ro pháp lý hiệu quả cho doanh nghiệp.
Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp là gì?
Vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp là hành vi vi phạm có lỗi do tổ chức, cá nhân thực hiện mà không phải là tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính.
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.
Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp bao gồm xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý hành chính khác
Các hành vi vi phạm hành chính phổ biến của doanh nghiệp
Thứ nhất: Không kê khai thuế, chậm báo cáo, không nộp báo cáo.
– Không kê khai thuế đúng hạn, khai sai, khai thiếu dẫn đến thiếu thuế, trốn thuế.
– Chậm nộp tờ khai, chậm nộp báo cáo tài chính, chậm gửi báo cáo thuế.
– Không xuất hóa đơn, sử dụng hóa đơn không hợp pháp, ghi sai hóa đơn.
– Không công bố thông tin tài chính, không công bố báo cáo thường niên (đối với công ty đại chúng).
Thứ hai: Không công bố thông tin, công bố sai, không minh bạch.
– Không công bố thông tin bắt buộc theo quy định (ví dụ: trên cổng thông tin doanh nghiệp, trong báo cáo quản trị).
– Cung cấp thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn cho cổ đông, người đầu tư, khách hàng.
– Không công bố hoặc công bố trễ các sự kiện phát sinh có ảnh hưởng lớn (thay đổi nhân sự chủ chốt, giao dịch lớn…).
Thứ ba: Vi phạm quy định đăng ký doanh nghiệp, thay đổi đăng ký.
– Không đăng ký thay đổi thông tin doanh nghiệp (địa chỉ, vốn, người đại diện, ngành nghề…).
– Chậm nộp hồ sơ đăng ký hoặc hồ sơ không hợp lệ.
– Vi phạm về tên, biển hiệu, logo công ty so với đăng ký (ví dụ biển hiệu không đúng tên, không có phần tiếng Việt).
Thứ tư: Vi phạm trong thương mại, bảo vệ người tiêu dùng, giao dịch thương mại điện tử
– Bán hàng hóa, dịch vụ không đúng quảng cáo, không đảm bảo chất lượng.
– Không cung cấp thông tin, điều kiện giao dịch chung, hợp đồng mẫu đúng quy định.
– Sử dụng dữ liệu khách hàng mà chưa được sự đồng ý, khai thác thông tin ngoài phạm vi cho phép.
– Vi phạm về giao dịch điện tử, thanh toán trực tuyến, quảng cáo sai, gian lận thương mại trên sàn.
Mức xử phạt hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp theo Nghị định mới
Việc quy định mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp (kế toán, thuế, đăng ký doanh nghiệp, chứng khoán, bảo hiểm… ) được quy định rải rác trong các Nghị định thuộc lĩnh vực tương ứng. Dưới đây là các điểm nổi bật cần lưu ý, kết hợp các nghị định mới hoặc sửa đổi gần đây:
Một số mức xử phạt hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp:
– Trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm: Nghị định 174/2024/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm. Mức xử phạt bằng tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân cho cùng hành vi vi phạm. Mức phạt tiền đối với cá nhân có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm tối đa là 100.000.000 đồng, đối với tổ chức tối đa là 200.000.000 đồng. Bên cạnh đó còn có hình thức xử phạt bổ sung là đình chỉ hoạt động có thời hạn.
– Trong lĩnh vực thuế – hóa đơn: Trường hợp doanh nghiệp vi phạm 1.000.000 hóa đơn về hành vi lập hóa đơn không đầy đủ các tiêu thức bắt buộc trên hóa đơn theo khoản 4 Điều 24 Nghị định số 125/2020/NĐ – CP được sửa đổi tại khoản 3 Điều 1 Nghị định số 102/2021/NĐ – CP bị phạt tiền với mức phạt đối với tổ chức là 8.000.000 đồng đến 16.000.000 đồng, mức phạt trung bình là 12.000.000 đồng; và mỗi tình tiết tăng nặng được tính tăng 10% mức tiền phạt trung bình của khung tiền phạt.
– Trong bảo hiểm (Nghị định 174/2024/NĐ-CP): vi phạm quy định kinh doanh bảo hiểm, quảng cáo bảo hiểm trái phép, không minh bạch điều kiện hợp đồng.
– Trong kiểm toán độc lập (Nghị định 228/2025/NĐ- CP): vi phạm quy định về báo cáo kiểm toán, bảo mật tài liệu, sai sót nghiêm trọng – mức phạt rất cao có thể lên đến 1 – 2 tỷ đồng theo lĩnh vực kiểm toán.
Nguyên tắc chung khi áp dụng mức phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp:
– Mức phạt đối với tổ chức thường bằng 2 lần mức phạt đối với cá nhân nếu cùng hành vi vi phạm (nếu luật hay nghị định có quy định như vậy).
– Căn cứ xác định mức phạt còn phụ thuộc vào các yếu tố tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ (ví dụ: tái phạm, gây hậu quả lớn, tự nguyện khắc phục, hợp tác với cơ quan chức năng, trình báo vi phạm).
– Ngoài phạt tiền, có thể áp dụng biện pháp bổ sung như đình chỉ hoạt động kinh doanh, tước quyền sử dụng giấy phép, thu hồi giấy đăng ký, buộc khắc phục hậu quả, cải chính thông tin công bố…
– Việc áp dụng xử lý phải tuân theo thời hiệu xử phạt quy định trong luật xử lý vi phạm hành chính và các nghị định chuyên ngành (ví dụ, thường là 1 năm đối với lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp, đầu tư).
– Nếu cá nhân hoặc tổ chức trong khoảng thời gian nhất định (ví dụ 06 tháng hoặc 01 năm) không tái phạm, thì có thể được coi như “chưa bị xử phạt vi phạm hành chính” trong một số trường hợp.
Biện pháp khắc phục vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp
Khi bị phát hiện vi phạm, doanh nghiệp cần chủ động phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để khắc phục kịp thời, giảm thiểu thiệt hại và tránh phát sinh biện pháp xử phạt bổ sung. Một số biện pháp cụ thể gồm:
Thứ nhất: Chấp hành nghiêm quyết định xử phạt.
Doanh nghiệp phải nộp phạt đúng thời hạn quy định, thực hiện đầy đủ các biện pháp khắc phục hậu quả như: cải chính thông tin sai lệch, thu hồi hoặc hủy bỏ sản phẩm vi phạm, nộp lại khoản lợi bất hợp pháp có được do hành vi vi phạm.
Trong trường hợp quyết định xử phạt có dấu hiệu sai sót, doanh nghiệp có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện hành chính, song vẫn cần thực hiện nghĩa vụ nộp phạt để tránh bị cưỡng chế thi hành.
Thứ hai: Rà soát lại toàn bộ hồ sơ, chứng từ, quy trình liên quan đến hành vi vi phạm.
Việc rà soát giúp xác định nguyên nhân gốc rễ (do lỗi cá nhân, do quy trình nội bộ, hay do hiểu sai quy định). Từ đó, doanh nghiệp có cơ sở điều chỉnh quy trình, trách nhiệm cá nhân, đồng thời chuẩn bị hồ sơ chứng minh tình tiết giảm nhẹ khi làm việc với cơ quan chức năng.
Thứ ba: Chủ động hợp tác và cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý.
Thái độ hợp tác, cung cấp thông tin trung thực, giải trình rõ ràng và kịp thời là yếu tố giúp doanh nghiệp được xem xét giảm nhẹ mức phạt theo quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính. Doanh nghiệp cũng nên cử người đại diện pháp lý có năng lực, am hiểu chuyên môn để làm việc với cơ quan xử lý.
Thứ tư: Khắc phục thiệt hại và phục hồi uy tín.
Sau khi xử phạt, doanh nghiệp nên thực hiện công khai xin lỗi hoặc cải chính thông tin (nếu có yêu cầu), tổ chức họp báo, hoặc gửi thông cáo truyền thông phù hợp để khôi phục hình ảnh. Trường hợp bị thu hồi giấy phép, nên nhanh chóng thực hiện thủ tục xin cấp lại khi đủ điều kiện, tránh gián đoạn hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Biện pháp giảm thiểu và phòng ngừa rủi ro pháp lý
Để hạn chế tối đa khả năng vi phạm và bị xử lý hành chính, doanh nghiệp cần chủ động thiết lập hệ thống kiểm soát tuân thủ pháp luật một cách đồng bộ, toàn diện. Một số giải pháp hiệu quả bao gồm:
Thứ nhất: Hoàn thiện cơ chế quản trị và quy trình nội bộ.
Doanh nghiệp nên ban hành, rà soát và cập nhật thường xuyên các quy chế nội bộ như: quy chế tài chính – kế toán, quy trình kê khai thuế, quy chế quản lý hợp đồng, quy trình công bố thông tin, quy trình sử dụng hóa đơn, quy chế lao động…Các văn bản này phải quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cá nhân, phòng ban nhằm tránh bỏ sót nghĩa vụ pháp lý hoặc chồng chéo nhiệm vụ.
Thứ hai: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nội bộ.
Cần tổ chức kiểm toán nội bộ hoặc thuê đơn vị kiểm toán độc lập định kỳ để phát hiện sớm sai phạm về thuế, kế toán, công bố thông tin, bảo hiểm, lao động…Doanh nghiệp có thể lập bộ phận pháp chế hoặc bộ phận tuân thủ (compliance) chuyên trách việc rà soát hợp đồng, hồ sơ đăng ký kinh doanh, giấy phép, và theo dõi quy định pháp luật mới.
Thứ ba: Đảm bảo tính minh bạch trong công bố thông tin.
Doanh nghiệp phải công bố thông tin tài chính, nhân sự quản lý, hoạt động đầu tư, và các thay đổi trọng yếu đúng thời hạn và đúng quy định. Việc công bố sai, chậm hoặc thiếu thông tin có thể bị xem là vi phạm hành chính nghiêm trọng.Ngoài ra, cần thường xuyên đối chiếu thông tin nội bộ với thông tin đã đăng ký tại cơ quan nhà nước để đảm bảo tính thống nhất, chính xác.
Thứ tư: Cập nhật pháp luật và đào tạo nhân sự.
Pháp luật doanh nghiệp, đầu tư, thuế, chứng khoán, bảo hiểm thay đổi thường xuyên, nên doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, đặc biệt là các nghị định, thông tư mới ban hành. Bên cạnh đó, cần tổ chức các khóa đào tạo tuân thủ pháp luật (legal compliance training) định kỳ cho cán bộ quản lý và nhân viên có liên quan để nâng cao nhận thức và kỹ năng xử lý tình huống pháp lý.
Thứ năm: Xây dựng văn hóa tuân thủ trong doanh nghiệp.
Doanh nghiệp nên ban hành Bộ quy tắc ứng xử và đạo đức nghề nghiệp, quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm và chế tài nội bộ khi vi phạm. Khuyến khích nhân viên báo cáo vi phạm (whistleblowing) và có cơ chế bảo vệ người tố cáo nội bộ sẽ giúp phát hiện sớm rủi ro, tránh bị xử phạt từ bên ngoài.
Thứ sáu: Thiết lập cơ chế dự phòng rủi ro.
Doanh nghiệp có thể lập quỹ dự phòng pháp lý để kịp thời chi trả các khoản phạt hoặc chi phí khắc phục khi xảy ra vi phạm. Đồng thời, nên cân nhắc mua bảo hiểm trách nhiệm pháp lý (nếu phù hợp với ngành nghề) để giảm thiểu thiệt hại tài chính.
Trên đây là một số nội dung cơ bản về “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực doanh nghiệp”. Để tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan đến Doanh nghiệp, mời bạn đọc tham khảo Tại đây.
Hoặc liên hệ với Luật Duy Hưng bằng một trong các hình thức sau để được Tư Vấn Miễn Phí.
Rất hân hạnh được phục vụ Quý khách hàng!
Trân trọng./.
